مدرسه ی تک جنسیتی یا مختلط؟ (مقاله ای از انجمن جنسیت و آموزش و پرورش GEA)

پیرو یکی از مطالب پیشین وبلاگ در مورد تربیت مبتنی بر جنسیت، یکی از دوستان سؤال کردند که آیا در سایر کشورها دروس متفاوت برای دخترها و پسرها وجود دارد؟

هر چند ما قرار نیست نظام آموزش و پرورشمان را بر مبنای عملکرد کشورهای توسعه یافته طراحی کنیم، قطعاً استفاده از تجارب آنان لازم است؛ به ویژه این که خواه ناخواه غرب در حوزه ی علوم انسانی هنوز معلم ماست. لذا بر آن شدیم نگاه گذرایی بر تحقیقات انجام گرفته در اروپا و امریکا در مورد تربیت و جنسیت داشته باشیم. 

یکی از منابع - که رنگ و بوی فراتحلیلی دارد (البته نه به معنای روشمند آن)- مقاله ی انجمن جنسیت و آموزش و پرورش GEA درباره ی تفکیک جنسیتی مدارس بود که در ادامه، ترجمه ی دست و پا شکسته ای از آن می خوانیم.

(برای مطالعه ی اصل مقاله: 

رک. http://www.genderandeducation.com/resources/pedagogies/singlesex-coeducation/)

پ.ن: انجمن GEA آن طور که از مطالبش بر می آید، گرایش های فمنیستی دارد و در واقع به دنبال احقاق حقوق زنان است. طُرفه این که همین انجمن، بحث در مورد منافع مدرسه داری تک جنسیتی را پی می گیرد. (البته همان طور که در مقاله خواهید دید، همه ی فمنیست ها موافق مدرسه ی تک جنسیتی نیستند.) قابل توجه دوستان غیر فمنیستی که تفکیک جنسیتی را عامل تبعیض می دانند و تا کوچکترین سخنی از تفکیک به میان می آید، فریاد بر می آورند که وا اسلاماه، وا برابری جنسیتیاه! وا تمدناه! و ...

پس استفاده ی ما از این مقاله نیز قطعاً محدود به برخی جنبه ها مثل تأثیر تفکیک جنسیتی بر پیشرفت تحصیلی دختران خواهد بود و لازم است در مورد جنبه های دیگر که شاید جز در فرهنگ اسلامی یافت نشود در جای دیگر بحث کنیم.

از مصادیق شترگاوپلنگ بودن نظام آموزشی ما

همان طور که همیشه گفته اند، جامعه ی ما در یک برزخ میان سنت و مدرنیته قرار دارد: «لا إلی هؤلاء و لا إلی هؤلاء!» و این باعث تضادهای جالبی در ابعاد مختلف شده.

یکی از این تضادهای خنده دار، بحث زنان در جامعه ی امروزی است. از طرفی می خواهیم ارزش های مربوط به حجاب را کاملاً حفظ کنیم و از طرفی نگرانیم نکند در دنبال کردن آرمان های اومانیستی تمدن نوین، از دنیا عقب بمانیم! که بحث در این زمینه بسیار است.

دختربچه ای مشغول انجام دادن تکالیف مدرسه اش بود و غرق حل مسائلِ - به زعم خودش پیچیده ی - ریاضی. استادی با دیدن او، رو به من کرد و با خنده ای آکنده از درد و شکوِه گفت:

"آخه درس و مشق های دخترها و پسرها باید مثل هم باشه؟!"

و چه سؤال متینی! واقعاً آیا جامعه ی امروز ما انتظارات یکسانی از زن و مرد دارد که آموزش پسران و دختران یکسان باشد؟ ⁽¹⁾

واقعاً کدام یک از تعلیماتی مدرسی ما، ذره ای به ارتقای زندگی آینده ی دختران کمک می کند؟ (بگذریم که به زندگی پسران هم کمک نمی کند! ولی در مورد آموزش مختص دختران غفلت سهمگین تری صورت گرفته.)

---

(1) البته بسیاری در مواجهه با این سؤال، نگاهی عاقل اندر سفیه به ما می کنند که: "بله، جامعه چنین انتظاری ندارد؛ ولی هر چه می کشیم از همین تحجر و تبعیض جنسیتی است. شما می خواهید یکسانی زن و مرد، همین یک ذره رنگ و بوی تمدن و انسانیت را هم از آموزش و پرورش ما حذف کنید؟!"

و این موضوع (دیدگاه ما نسبت به جنسیت که مبنای بسیاری از تجویزهای تربیتی و اجتماعی است) باید در مجال دیگری بحث شود.