درس سازمان و قوانین چگونه تدریس شود؟

درس سازمان و قوانین آوزش و پرورش دو واحد از کارشناسی مدیریت آموزشی را به خود اختصاص داده است. متاسفانه این درس به صورت یک واحد بی کاربرد و حفظی تلقی می شود که تنها نقش آن افزایش بار محفوظاتی ترم و کسب نمره است! درحالی که اهداف رفتاری این واحد درسی لازم است با الگویی شبیه به این اهداف تعریف شود:

1. توصیف تحولات اساسی سازمان آموزشی کشور و رویکردهای آموزشی غالب بر قانونگذاری آموزشی در دوره های تاریخی مختلف
2. اشاره به تغییرات اساسی سازمان و تصویب لوایح قانونی سرنوشت ساز و تعیین کننده در تاریخ آ.پ ایران و جهان و زمان دقیق آن ها (مانند تاسیس دارالفنون، قانون تعلیمات اجباری، اضافه کردن دوره راهنمایی تحصیلی، تغییرات نظام قدیم به جدید و ...)
3. بیان محاسن و معایب سازمان و قوانین دوره های مختلف زمانی و داوری تفکر و عملکرد موضّعان و مجریان قانون مبتنی بر یک ساختار فکری و رویکرد تربیتی مشخص و دلخواه
4. ریشه یابی مشکلات امروز نظام آموزشی در نارسایی سازمان و قوانین آموزش و پرورش دیروز
5. تحلیل سازمان و قوانین فعلی و قوانین پیشنهادی آ.پ بر اساس تحولات آن در طول تاریخ ایران
6. بیان تأثیر تحولات مهم جهانی بر سیر تطور سازمان و قوانینی آموزش و پرورش ایران

پر واضح است که این اهداف محقق نمی‌شود مگر با ایجاد تغییراتی اساسی در روش تدریس و خصوصا ارزشیابی. اولا رویکرد حفظی باید به رویکرد تحلیلی تبدیل شود و باور کنیم که تنها ارزش حفظیات این درس استفاده از آنها در ریشه یابی مشکلات امروز و تحلیل سازمان و قوانین فعلی با نگاهی آینده نگر است. بنا بر این، هرچند این امر جز با اشراف بر تحولات سازمانی و قانونی آ.پ محقق نمی شود، این اطلاعات ارزش ذاتی ندارند. در مواردی هم که به جزئیات این اطلاعات نیاز باشد، معمولا کسی به محفوظات خود تکیه نکرده و به منابع رجوع می کند؛ کاری که البته مستلزم حضور ذهن در کلیات است.

شکی نیست که این تغییر فاز باید به صورت شیبدار انجام شود و دانشجویان در طول دوره کارشناسی به صورت پله به پله تحلیل را بیاموزند. 
اهداف رفتاری فوق تا حدی اهداف غایی است و لا‌اقل در نظام آموزشی فعلی ما نباید توقع برآورده شدن آنها را در دوره کارشناسی داشته باشیم؛ بلکه باید سعی کنیم برنامه درسی را در دروس مشابه به این سمت و سو سوق دهیم.

* بعداً نوشت (93/10/18): بنا به تذکرات به جای استاد سازمان و قوانین آموزش و پرورش مان، تغییراتی در متن اعمال شد.

به دانشجوی علوم تربیتی چه باید درس داد؟

«من ترجیح می دهم سر کلاس مطلب غیرمرتبطی بگویم که به درد بچه ها بخورد تا این که درسی بدهم که گوشی تشنه ی شنیدن آن نیست. من چطور می توانم مطلبی به دانشجو درس بدهم که اصلاً دغدغه ی او نیست؟ چرا باید از فلان موضوع و بهمان مسأله بگویم که اصلاً حسی به آن ندارد؟ ...»

از زبان یک استاد دانشگاه در مورد برنامه ی درسی آموزش عالی بشنویم.